Viêm loét dạ dày-tá tràng là căn bệnh gây tổn thương viêm và loét trên niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng (phần đầu của ruột non). Những tổn thương này xảy ra khi lớp niêm mạc (màng lót bên trong cùng) của dạ dày hay tá tràng bị bào mòn và các lớp bên dưới thành dạ dày hay thành ruột sẽ bị lộ ra. Vết loét ở tá tràng chiếm 95%, vết loét ở dạ dày chiếm 60%, trong đó vết loét ở bờ cong nhỏ dạ dày chiếm 25% các trường hợp.

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên, nếu như trước đây bệnh thường gặp ở lứa tuổi trung niên thì hiện nay bệnh xuất hiện ở cả trẻ em

.

2. Nguyên nhân:

   Do nhiễm vi khuẩn H.Pylori, loại vi khuẩn này liên quan mật thiết đến các bệnh lý dạ dày như: viêm loét dạ dày – tá tráng, trào ngược dạ dày – thực quản, ung thư dạ dày…

Do người bệnh dung thuốc, hóa chất: các thuốc giảm đau chống viêm No-teroid, corticoid

Chế độ ăn uống, sinh hoạt không hợp lý: uống rượu, bia, ăn đồ chua, cay quá nhiều, ăn quá no, ăn không đúng bữa.

Do yếu tố thần kinh căng thẳng quá mức: stress, thức khuya… hoặc do các yếu tố nội tiết.

3. Đối tượng nguy cơ cao:

Người nhiễm vi khuẩn H.P

Vi khuẩn H.P (Helicobacter pylori) sống trong dạ dày, dưới lớp nhầy niêm mạc dạ dày, sát cạnh các tế bào biểu mô, không xâm nhập các mô. Chúng sống được trong môi trường axit ở dạ dày vì nó đòi hỏi oxy ở mức độ rất thấp và sản xuất ra nhiều urease và tự làm môi trường sinh sống của HP trở thành kiềm. 

Những người thường xuyên làm việc văn phòng

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này chủ yếu là do áp lực công việc và học tập. 

Người có thói quen ăn uống không điều độ

Ăn uống sinh hoạt là yếu tố then chốt giúp giữ vững tình trạng sức khỏe của chúng ta, một chế độ ăn không hợp lý sẽ là nguyên nhân trực tiếp “phá hủy” dạ dày của bạn. Vậy như  thế nào là thói quen ăn uống phản khoa học? Một số thói quen điển hình như:

– Thường xuyên ăn đêm, ăn khuya.

– Chế độ ăn thiếu chất xơ, vitamin và khoáng chất.

– Chế độ ăn quá nhiều thịt đỏ.

– Thói quen ăn các loại thức ăn nhanh, đóng hộp chứa nhiều thành phần chất bảo quản độc hại.

– Đồ ăn chiên ngập dầu, xào rán, nướng, …cũng là nguyên nhân góp vào yếu tố nguy cơ mắc bệnh về dạ dày.

  - Chế độ dinh dưỡng nghèo nàn, không phong phú.

– Thường xuyên ăn các thực phẩm cứng, khó tiêu hóa.

– Thói quen ăn mặn.

– Rau củ quả muối, thực phẩm hun khói, ngâm dấm có hại cho sức khỏe tiêu hóa nói riêng và toàn thân nói chung.

– Ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

.

.

Có người thân trong gia đình mắc các bệnh về dạ dày

Bệnh dạ dày là bệnh có yếu tố di truyền.

Người có thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia

Thói quen hút thuốc lá cũng là một trong những nguyên nhân mắc bệnh dạ dày phổ biến hiện nay. Thuốc lá có rất nhiều chất độc hại làm tăng việc bài tiết HCl và Pepsin, đây là hai nguyên nhân dẫn đến việc mòn lớp niêm mạc dạ dày. 

Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày lên tới 40%, thậm chí tới 82% ở người nghiện thuốc nặng so với người không hút thuốc lá. Một số nghiên cứu cũng cho thấy tỷ lệ cao bị ung thư dạ dày xảy ra ở những người nghiện rượu.

4. Triệu chứng:

Khi bị viêm loét dạ dày – tá tràng bệnh nhân thường có các triệu chứng sau:

Đau vùng bụng trên rốn (hay còn gọi là đau vùng thượng vị)

Đau âm ỉ, nóng rát vùng thượng vị: Đây là triệu chứng thường gặp nhất trong loét dạ dày – tá tràng. Cảm giác này xảy ra ngay sau khi ăn trong loét dạ dày và 2-3 giờ sau bữa ăn trong loét tá tràng. Cơn đau thường dữ dội hơn vào ban đêm và gần sáng do dạ dày vẫn co bóp, bài tiết dịch vị khi thức ăn đã được tiêu hóa hết gây kích thích niêm mạc dạ dày.

Đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn hay nôn.

Ợ hơi, ợ nóng, khó tiêu, cảm giác chướng căng tức bụng vùng trên rốn khiến bệnh nhân không có cảm giác thèm ăn, mệt mỏi. Tiết nhiều nước bọt, ợ nóng, khó chịu vùng ngực, sau xương ức.

Bệnh nhân cảm thấy buồn nôn, nôn. Sau khi nôn bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn nếu ổ loét gây hẹp môn vị (hẹp đường xuống, làm thức ăn bị ứ đọng trong dạ dày). Có thể gặp nôn ra máu hoặc đi cầu phân đen ( như bã café) do chảy máu ổ loét.

5. Biến chứng:

Hẹp môn vị: Thường gặp ở loét hành tá tràng. Ổ loét xơ chai gây chít hẹp đường xuống của thức ăn từ dạ dày. Biểu hiện khi bị hẹp môn vị là đầy hơi, đau bụng sau bữa ăn, chướng bụng. Đặc biệt là nôn ra thức ăn ngày hôm trước do thức ăn bị giữ lại ở dạ dày không qua được lỗ môn vị để xuống ruột.

Chảy máu ổ loét dạ dày, tá tràng: Ổ loét ăn sâu vào thành dạ dày, tá tràng làm thủng các mạch máu gây ra tình trạng chảy máu. Triệu chứng thường gặp là nôn ra máu, ỉa phân đen, mệt mỏi, chóng mặt, thậm chí choáng ngất do mất máu nhiều. Đây là một cấp cứu nặng, nếu không chẩn đoán, điều trị sớm có thể nguy hiểm đến tính mạng người bệnh.

Thủng ổ loét: Ổ loét ăn thủng thành dạ dày, tá tràng làm chảy dịch tiêu hoá vào trong ổ bụng gây nên tình trạng viêm phúc mạc cần phải mổ cấp cứu sớm. Nếu đến muộn người bệnh có thể tử vong do nhiễm trùng nhiễm độc nặng. Triệu chứng điển hình là bệnh nhân đau đột ngột, dữ dội vùng trên rốn, sau đau lan ra khắp bụng. Sờ bụng thấy bụng luôn co cứng, ấn đau.

Biến chứng ung thư hoá: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất, nhiều khi bệnh được chẩn đoán muộn, do đó kết quả điều trị thường không tốt.

6. Điều trị

Thuốc kháng acid dạ dày tá tràng

Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày

Kháng sinh triệt từ HP

Bên cạnh việc dùng thuốc, người bệnh cần ăn uống hợp lý, hạn chế lo âu, không tự ý dùng thuốc uống nhất là thuốc kháng viêm non- steroides.

7. Chế độ dinh dưỡng dành cho những người viêm loét dạ dày-tá tràng

Viêm loét dạ dày-tá tràng là loại bệnh cần có chế độ ăn uống phù hợp và cần ăn kiêng một số loại thực phẩm. Ngay sau đây là một số loại thực phẩm khuyến khích người bệnh nên ăn và không nên ăn.

7.1. Những thức ăn người viêm loét dạ dày – tá tràng nên ăn

Sữa, trứng sẽ có tác dụng làm đệm trung hòa lượng axit có trong dạ dày. Sữa thì chúng ta nên uống sữa nóng; trứng nên ăn dưới dạng hấp hoặc là cho vào cháo, một tuần chỉ nên ăn từ 2-3 lần mỗi lần ăn khoảng 1-2 quả.

Các thực phẩm có chứa nhiều đạm dễ tiêu: thịt lợn nạc, cá nạc, đặc biệt chúng ta nên dùng dưới dạng chế biến là luộc, hấp, kho để dễ hấp thu.

Rau củ quả tươi: chọn các loại rau củ non, ưu tiên họ cải (cải bắp, củ cải, hoặc rau cải) vì rau họ này có chứa nhiều vitamin cho việc nhanh chóng liền các vết thương của đường tiêu hóa.

Các loại thức ăn có chứa tinh bột ít mùi vị và dễ tiêu như là cơm, bánh mì, hoặc là các loại cháo, khoai củ nấu, hoặc luộc chín kỹ.

Các loại dầu thực vật được chế biến từ các loại hạt như là dầu từ hạt hướng dương, dầu vừng, hay là dầu hạt cải, hoặc dầu đậu nành…

7.2. Những thức ăn, đồ uống không nên dùng khi viêm loét dạ dày-tá tràng

Các loại thịt nguội đã chế biến sẵn như dăm bông, lạp sườn, xúc xích.

Những loại thức ăn cứng, dai như thịt nhiều gân, sụn, hay là rau có nhiều xơ (rau già, rau cần…) quả xanh sống…

Gia vị, dấm tỏi, tiêu ớt, hoặc các loại dưa cà muối, hành muối.

Các loại quả chua như chanh, cóc, xoài xanh, sấu ….

Các loại nước có gas.

Chè, cà phê đậm đặc.

Ngừng những loại nước uống có cồn như bia, rượu. Nếu chúng ta bỏ được thói quen này không chỉ tốt cho dạ dày mà còn tốt cho tim mạch và gan.

Bỏ thuốc lá ngay lập tức, điều này không chỉ giúp cho bạn cải thiện bệnh viêm dạ dày-tá tràng mà còn giúp bạn sẽ tránh khỏi nguy cơ mắc phải nhiều bệnh về phổi và các bệnh có liên quan tới đường hô hấp.

.

Không uống rượu bia và không hút thuốc lá sẽ cải thiện tình hình viêm loét dạ dày-tá tràng.

7.3. Một số điểm cần lưu ý khi chế biến thức ăn cho bệnh nhân viêm loét dạ dày-tá tràng

Các loại thực phẩm trước khi nấu nên thái nhỏ, nghiền nát, hoặc là nấu mềm.

Người bệnh nên được ăn thức ăn ngay sau khi nấu xong.

8. Cách phòng tránh bệnh viêm loét dạ dày-tá tràng

Một số cách lựa chọn lối sống và thói quen sẽ có thể làm giảm nguy cơ phát triển của bệnh lý viêm loét dạ dày-tá tràng. Bao gồm:

Không uống nhiều hơn hai ly những loại đồ uống có cồn mỗi ngày.

Hạn chế sử dụng Ibuprofen, aspirin và naproxen (NSAID).

Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc nước tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Ăn các loại thực phẩm đã được nấu chín một cách hoàn toàn.

Duy trì và thực hiện một lối sống lành mạnh bằng việc bỏ hút thuốc lá và sử dụng một chế độ ăn uống bổ dưỡng và cân bằng giàu trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt sẽ giúp cho chúng ta ngăn ngừa bệnh loét dạ dày-tá tràng và cải thiện đáng kể tình trạng sức khỏe của chính mình.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.https://www.hoanmysaigonclinic.com/loet-da-day-ta-trang-va-nhung-dieu-ban-can-biet.html

2. https://isofhcare.com › nhung-doi-tuong-co-nguy-co-ca…

3.http://ytehagiang.org.vn/tin-tuc/nguyen-nhan-va-cach-phong-benh-viem-loet-da-day-ta-trang.html

4.https://www.vinmec.com/vi/tieu-hoa-gan-mat/thong-tin-suc-khoe/tim-hieu-ve-benh-viem-loet-da-day-ta-trang/

  5.https://healthvietnam.vn/thu-vien/tai-lieu-tieng-viet/tieu-hoa/loet-da-day-hanh-ta-trang